درباره افرا
افرا چیست و چه می‌کند؟
افرا یک موسسه غیرانتفاعی است که با هدف توسعه زیرساخت نیکوکاری کشور ایجاد شده است. افرا به موسسه‌های نیکوکاری و خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد کمک می‌کند تا بدون هزینه و با کمک استاندارد افرا، زیرساخت‌های مدیریتی خود را شکل داده یا تقویت کنند. در این راستا سه خدمت خودارزیابی، ارزیابی دیجیتال و آموزش از طرف افرا به صورت رایگان در اختیار موسسه‌های نیکوکاری قرار گرفته است.
قصه شکل‌گیری افرا
قصه اصلی شکل‌گیری موسسه افرا به سال‌های 70 تا 75 خورشیدی برمی‌گردد. زمانی که در محیط‌های کاری اطراف محمود نظاری، دوستان علاقمند زیادی برای کمک به سازمان های نیکوکاری بودند: برای کمک‌های داوطلبانه، مالی، سیستمی، مشاوره‌ای و … . بودن موسسه محک، شورای کتاب کودک و چند موسسه دیگر، جرقه‌ای بودند برای شروع فعالیت‌های نیکوکارانه این افراد.
حدود سال‌های 80 خورشیدی، همان دوستان و رفقا پروژه‌ای تحت عنوان رنگین کمان را شکل دادند. در ادامه و در حدود 10 سال بعدتر، موسسه‌ای به نام حامیان افرا را تاسیس کردند که بتواند به سازمان‌های نیکوکاری هم مشاوره مدیریتی بدهد و هم برایشان کمک‌های مالی جمع کند. تمامی این فعالیت‌ها، ابتدای راه بود و شروع حرکت.
ثبت موسسه افرا در سال 1397
اوایل سال 1397 بود که فکر شکل‌گیری و ثبت یک نهاد رسمی به ذهن محمود نظاری رسید. او در ابتدا این موضوع را با الهه غریبی مطرح کرد. کمی بعدتر از زهرا عمرانی کمک گرفته شد و در ادامه آراسب احمدیان با این تیم و افراد همراه شد. در نهایت به پیشنهاد آراسب احمدیان، شهیندخت خوارزمی هم اضافه شد و در نهایت مجموعه‌ای تشکیل شد که بتواند تعریفی از افرا را شکل بدهد و فعالیت‌های آن آغاز شود. در طول سال 97، شکل‌گیری تیم افرا اتفاق افتاد.
هدف افرا توسعه فعالیت نیکوکاری و به تبع آن توسعه اقتصاد نیکوکاری بود؛ به صورتی که سهم فعالیت‌های نیکوکاری در جامعه تبدیل به سهم مهم و به‌سزایی بشود. برای روی دادن این مهم، به نظر رسید که باید فعالیت‌های نیکوکاری از دو زاویه دیده شوند: یک سمت، نیکوکاران علاقمند به ارائه کمک‌های مالی یا کمک‌های داوطلبانه و سمت دیگر، سازمان‌های نیکوکاری فعال. تصمیم گرفته شد در ابتدا به بخش سازمان های نیکوکاری توجه شود و در راستای توسعه و تقویت زیرساخت، شفافیت و رشد سازمان‌های نیکوکاری تلاش شود.
با این هدف، نیاز به داشتن بانک اطلاعاتی از موسسه‌های نیکوکاری کشور احساس شد. اطلاعات اساسی و پایه که هم بتواند مبلّغ خود موسسه‌ها باشد، هم نیکوکارها بتوانند با اتکا بر چنین بانک اطلاعاتی، مسیر کمک‌های خودشان به موسسه‌های مدنظر با فعالیت‌های مشخص در شهرهای مختلف را جهت بدهند.
تدوین استاندارد افرا
در همان سال 97 مشخص شد که برای کمک به توسعه سازمان‌های نیکوکاری و به روز کردن روش‌های مدیریتی آن‌ها، باید یک مدل شکل بگیرد که بر اساس آن موسسه‌ها ارزیابی شوند. بنابراین فکر تدوین استاندارد شکل گرفت؛ استانداردی که بتواند به رشد سازمان‌های علاقه‌مند به توسعه کمک کند، به آن‌ها آموزش بدهد، کمک کند گواهینامه دریافت کنند و از همه مهمتر کمک کند شفافیت بیشتری داشته باشند. شفافیتی که می‌تواند ارتباط بین نیکوکاران و موسسه‌ها را دقیق‌تر، کارسازتر و توسعه‌پذیرتر کند و در نهایت جامعه با علاقه و اطمینان به سازمان‌های نیکوکاری کمک مالی و غیرمالی و داوطلبانه کند.
برای اینکه افرا بتواند تدوین استاندارد را به خوبی پیش ببرد، اولین فعالیتی که آغاز شد مراجعه به مبانی مختلف از جمله استانداردهای بین‌المللی و بررسی و مطالعه فعالیت‌های مرتبط با سازمان‌های نیکوکاری در سایر کشورهای جهان بود. در نهایت مشخص شد که استاندارد افرا برای ایران باید کاملا بومی شده باشد. بنابراین با نگاه به استانداردها و تجارب جهانی از یکسو و بررسی مستقیم و میدانی سازمان‌های نیکوکاری در ایران از سوی دیگر، استاندارد افرا شکل گرفت.
در مرداد 97 برای فهم عمیق‌تر سازمان‌های نیکوکاری، با یک موسسه نیکوکاری به نام پیام امید قرار گذاشته شد که اگر علاقه‌مند به گرفتن استانداردها و رشد و توسعه مدیریتی سازمانشان باشند، هزینه مالی فعالیت‌های مرتبط با گرفتن استانداردها را افرا بپردازد. در این مسیر افرا با روند کارها بیشتر آشنا شده و در عمل ببیند که چه نوع استانداردی می‌تواند پیشبرنده فعالیت سازمان‌ها باشد. این اتفاق تا پایان سال 97 در یک پروسه 7 ماهه رخ داد.
در موقع شکل‌گیری افرا، فرض و خواسته بر این بود که افرا هیچ نوع تراکنش مالی با سازمان‌های نیکوکاری انجام ندهد، بلکه تمام خدماتش را بدون هیچ هزینه‌ای و با استفاده از منابع حامیان مالی افرا ارائه بدهد. خوشبختانه این مهم محقق شد و تاکنون نیز همین بوده و هست.
در اواخر 97 و در سال 98، افرا به سمت تدوین استاندارد و جا انداختن استاندارد خود رفت. با همان نسخه استاندارد، 5 یا 6 موسسه به شکل حضوری ارزیابی عمیقی شدند و در این جلسات، آن موسسه‌های نیکوکاری همفکری و همراهی و مشاوره‌های تیم افرا را داشتند. در واقع سال 98 سال تدوین استاندارد افرا بود. استانداری که نسخه 1 در سال 97 و نسخه 2 آن در سال 98 شکل گرفت و بر اساس آن خدمت آموزش افرا شکل گرفت.
98، شیوع کرونا و شروع خدمت آموزش
در اواخر 98 با شروع کرونا، بسیاری از فعالیت‌های حضوری از جمله فعالیت‌های افرا تحت تاثیر قرار گرفت. در اوایل سال 99 به علت کرونا و غیرحضوری شدن بسیاری از فعالیت‌ها، با بررسی شرایط موسسه‌ها تصمیم گرفته شد که به سازمان های نیکوکاری کمک شود مجهز به IT (فناوری اطلاعات) شوند. تا در نهایت بتوانند با همکاران و داوطلب‌ها و مددجویانشان به‌صورت آنلاین در ارتباط باشند، کلاس آموزشی داشته باشند و …
به همین دلیل تصمیم گرفته شد ارتباطات و ارزیابی‌های حضوری و محیطی متوقف شده و سیستمی طراحی شود که بتواند به موسسه‌ها و سازمان‌ها کمک کرده و خدمات بدهد. در راستای این فعالیت مشخص شد بسیاری از این موسسه‌ها وبسایت را که پایه کار و خدمات است، ندارند. بنابراین پروژه‌ای تعریف شد که به موسسه‌ها و سازمان‌ها کمک شد وبسایت داشته باشند. همچنین پروژه‌ای تعریف شد که نظام اداری و مالی و مدیریتی موسسه‌ها و سازمان‌ها بدون هزینه یا با حداقل هزینه بر یکسری نرم‌افزار مجهز و مبتنی شوند که به این موسسه‌ها و سازمان‌ها کمک کنند. این مسیر در سال 1399 و 1400 پایه کار بیشتر سیستم‌ها بود.
تکمیل بانک اطلاعاتی موسسه‌های نیکوکاری و طراحی خدمت خودارزیابی
همزمان از اوایل تابستان 1399، پروژه تحقیق میدانی برای جمع‌آوری اطلاعات موسسه‌های نیکوکاری کشور آغاز شد که خوشبختانه این بانک اطلاعاتی شکل گرفت و در ادامه پیوسته در حال تکمیل شدن بود و هست.
از اوایل زمستان 99 بر اساس استاندارد افرا، خدمت خودارزیابی به خدمات افرا اضافه شد که موسسه ها و سازمان ها بتوانند ظرفیت و جایگاه خودشان را بسنجند. این خدمت در کنار آموزش، به ارائه خدمت به موسسه‌های نیکوکاری و خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد پرداخت.
طراحی و ارائه خدمت ارزیابی دیجیتال در 1401
در اواخر 1401 مجموعه افرا به این فکر افتاد که در کنار سرویس خودارزیابی و برگزاری کلاس‌های آموزشی که آنلاین در جریان بود، ارزیابی موسسات را متوقف نکرده و به شیوه‌ای جدید ادامه بدهد. اینگونه بود که خدمت ارزیابی دیجیتال شکل گرفت. خدمتی که بر اساس آن موسسه‌ها بررسی و تایید شده و برای آن‌ها گواهینامه صادر شود.
از 1401 به بعد، هر 3 خدمت ارزیابی دیجیتال، خودارزیابی و آموزش بر اساس نسخه فعلی استاندارد افرا در حال انجام است که کمک کرده ارتباط افرا با موسسه‌های نیکوکاری و خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد حفظ شده و گسترش پیدا کند.
ماموریت افرا
افرا با اتکا بر استاندارد هفت گانه خود موسسه‌های نیکوکاری را ارزیابی کرده و کمک می‌کند تا موسسه‌های نیکوکاری، خیریه و مردم‌نهاد بتوانند زیرساخت‌های خود و در نهایت اقتصاد نیکوکاری را تقویت کنند.
افرا تشکیل شده است تا در مجموعه اکوسیستم نیکوکاری کشور فضایی را ایجاد کند که به توسعه کمّی و کیفی فعالیت نیکوکاری در سطح جامعه منجر شود و به تبع آن اقتصاد نیکوکاری توسعه پیدا کند. این مهم وقتی عملی می‌شود که اعتماد نیکوکاران به موسسه‌های نیکوکاری از نظر سلامت مالی بیشتر شود و اعتقاد آن ها به اثربخشی و ظرفیت مدیریت این موسسه‌ها عمیق‌تر شود.
افرا به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی به ترغیب سازمان‌های نیکوکاری به پیاده کردن مدل‌های استاندارد افرا در حوزه زیرساخت مدیریت از مسیر ارائه خدمات به آن‌ها، و نیز ترویج نیکوکاری اثربخش از طریق ترویج و تبلیغ مبانی ارزیابی موسسه‌های نیکوکاری در بین نیکوکاران حقیقی و حقوقی می‌پردازد. افرا مصمم است با تداوم و توسعه این فعالیت‌ها و شناخت موسسات و جامعه نیکوکاری از استاندارد، خدمات و هدف افرا، مسیر رشد و توسعه فضای نیکوکاری کشور را هموارتر کند.
چشم‌انداز افرا
افرا بر آن است که اکوسیستم نیکوکاری از شفافیت، اثربخشی، دانش و یکپارچگی بیشتری برخوردار باشد.
افرا می‌خواهد به نقطه‌ای برسد که بر اساس استانداردی که تعریف کرده؛ فعالیت‌های نیکوکاری و منابع این فعالیت‌ها، جهت حرکت اثربخش خودشان را پیدا کنند و اکوسیستم نیکوکاری برای ارزیابی و کسب اعتماد به فعالیت‌های نیکوکاری، به افرا تکیه کند. افرا بر آن است تا یک مرجع معتبر در زمینه استاندارد اداره موسسات نیکوکاری باشد و ترویج استاندارد افرا راهگشای مسیری باشد تا اکوسیستم نیکوکاری با یکپارچگی و اثربخشی بیشتر، مشارکت اجتماعی و اقتصاد نیکوکاری را رشد و توسعه دهد.
چشم‌انداز افرا یک اکوسیستم نیکوکاری پویا و رو به توسعه است که در آن استاندارد افرا در حوزه زیرساخت مدیریت و اداره موسسه‌های نیکوکاری، نقش کلیدی در یکپارچگی و اثربخشی بیشتر اکوسیستم و رشد مشارکت اجتماعی و اقتصاد نیکوکاری ایفا می‌کند و این استاندارد و خدمات و محصولات مبتنی بر آن نقطه اتصال اثربخش موسسات نیکوکاری و نیکوکاران هستند.
