طبقه بندی انواع سازمان مردم نهاد

سازمان مردم نهاد (سمن) یا NGO (Non-Governmental Organization) در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که به‌طور مستقیم بخشی از ساختار دولت به‌شمار نمی‌آید، اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند و مردم به‌صورت داوطلبانه کار می‌کنند.

سازمان های مردم نهاد می توانند در زمینه های تمرکز خود از جمله حقوق بشر، آموزش، مراقبت های بهداشتی، حفاظت از محیط زیست و موارد دیگر متفاوت باشند. سازمان‌های غیردولتی با ارائه خدمات، حمایت از تغییر سیاست‌ها و تلاش برای مقابله با چالش‌های مختلف اجتماعی و زیست‌محیطی، نقش مهمی در پر کردن شکاف‌های موجود در جامعه ایفا می‌کنند. واژه سمن، واژه‌ای است که در ایران به اختصار جایگزین سازمان مردم نهاد استفاده می‌شود.

انواع طبقه بندی سازمان مردم نهاد

بسیاری از سازمان های غیردولتی ممکن است در چندین حوزه به طور همزمان فعالیت کنند با این حال طبقه‌بندی به برجسته کردن حوزه ها و فعالیت های تمرکز اصلی آنها کمک می کند. برخی از این حوزه‌های فعالیت شامل موارد زیر می‌شود:

1. سازمان‌های غیردولتی مطالبه‌گر: این سازمان ها بر ترویج یک هدف خاص یا حمایت از مسائل اجتماعی، زیست محیطی یا حقوق بشری خاص تمرکز می کنند. آنها برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی، لابی کردن برای تغییر سیاست ها و افزایش آگاهی در مورد هدف انتخابی خود کار می کنند.
2. سازمان های غیر دولتی خدماتی: سازمان های غیردولتی خدمات گرا به طور مستقیم خدمات را به جوامع در زمینه هایی مانند مراقبت های بهداشتی، آموزشی، مسکن و رفاه اجتماعی ارائه می دهند. آنها اغلب در پروژه های مردمی با هدف بهبود رفاه افراد و جوامع مشارکت دارند.
3. سازمان‌های غیردولتی زیست‌محیطی: این سازمان‌های غیردولتی به حفاظت از محیط زیست، پایداری و رسیدگی به مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی اختصاص دارند. آنها ممکن است در فعالیت هایی مانند حفاظت از حیات وحش، حفاظت از زیستگاه، و ترویج شیوه های دوستدار محیط زیست شرکت کنند.
4. سازمان های غیردولتی حقوق بشر: سازمان های این دسته بر ترویج و حمایت از حقوق بشر تمرکز دارند. آنها برای جلوگیری از نقض حقوق بشر، حمایت از قربانیان، و حمایت از تغییرات قانونی و سیاستی برای تضمین حمایت از حقوق و آزادی های اساسی تلاش می کنند.
5. سازمان های غیر دولتی توسعه ای: سازمان های غیردولتی توسعه محور بر پروژه های بلندمدت با هدف توسعه اقتصادی و اجتماعی تمرکز می کنند. آنها ممکن است بر روی کاهش فقر، توسعه جامعه و شیوه های اقتصادی پایدار کار کنند.
6. سازمان‌های غیردولتی بهداشت و سلامت: این سازمان‌ها بر مسائل مربوط به مراقبت‌های بهداشتی، از جمله پیشگیری از بیماری، درمان، و طرح‌های بهداشت عمومی تمرکز می‌کنند. آنها ممکن است کلینیک ها را اداره کنند، خدمات پزشکی ارائه دهند و در برنامه های آموزش بهداشت شرکت کنند.
7. سازمان های غیردولتی آموزشی: سازمان های غیردولتی در بخش آموزش بر بهبود دسترسی به آموزش با کیفیت، به ویژه در جوامع محروم تمرکز می کنند. آنها ممکن است مدارس تاسیس کنند، بورسیه تحصیلی ارائه دهند و زیرساخت‌های آموزشی را پشتیبانی کنند.
8. سازمان های غیردولتی مذهبی: سازمان های وابسته به نهادهای مذهبی اغلب به فعالیت های خیریه و بشردوستانه می پردازند. آنها ممکن است خدمات اجتماعی، امداد رسانی در بلایای طبیعی و توسعه جامعه را در حالی که به اصول اعتقادی خود پایبند هستند، ارائه دهند.
9. سازمان های غیردولتی فعال در تحقیق و سیاست گذاری: این سازمان های غیردولتی بر تولید تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها و تأثیرگذاری بر تصمیمات خط مشی تمرکز می کنند. آنها با ارائه تحلیل ها و توصیه ها در مورد موضوعات مختلف به سیاست گذاری مبتنی بر شواهد کمک می کنند.
10.  سازمان‌های غیر دولتی دیده بان: این سازمان ‌ها بر فعالیت‌های دولت ها، شرکت ها و سایر نهادها نظارت می کنند تا از شفافیت، پاسخگویی و پایبندی به استانداردهای اخلاقی اطمینان حاصل کنند. آنها ممکن است تخلفات را افشا کنند و از اقدامات اصلاحی حمایت کنند.

دسته‌بندی سازمان های مردم نهاد بر اساس سطح فعالیت

سازمان های مردم نهاد را بر اساس سطح فعالیت می توان به موارد زیر دسته بندی کرد:

1. سازمان های غیردولتی بین المللی (INGOs):این نوع از سازمان‌ها در مقیاس جهانی، به مسائلی که فراتر از مرزهای ملی است، رسیدگی می‌کنند. در توسعه جهانی، کمک های بشردوستانه، و حمایت‌های بین المللی نقش دارند.
2. سازمان های غیردولتی ملی (NGOs): این نوع از سازمان‌ها در داخل مرزهای یک کشور خاص کار می‌کنند. روی پرداختن به مسائل محلی یا ملی تمرکز می‌کنند و ممکن است با سایر سازمان های غیر دولتی یا سازمان های بین المللی همکاری کنند.
3. سازمان های مردم نهاد منطقه ای: این سازمان‌ها فعالیت در یک منطقه جغرافیایی خاص، که ممکن است شامل چندین کشور یا یک منطقه خاص در یک کشور باشد دنبال می‌کنند به مسائل مربوط به آن منطقه خاص رسیدگی می‌کنند.
4. سازمان‌های مردم نهاد محلی: در سطح جامعه یا مردمی در یک محل خاص فعالیت می‌کنند. معمولاً روی پرداختن به مسائل محلی و تعامل مستقیم با جامعه تمرکز می‌کنند.
5. سازمان‌های جامعه محور (CBOs): در کوچکترین سطح، اغلب در یک جامعه یا روستای خاص فعالیت می‌کنند و در درجه اول در ابتکارات مردمی و پروژه های توسعه جامعه مشارکت دارند.

دامنه کار یک NGO می تواند بر ساختار سازمانی، منابع مالی و مقیاس تأثیری که به دنبال دستیابی به آن است تأثیر بگذارد. برخی از سازمان‌های غیردولتی ممکن است در سطح محلی شروع به کار کنند و دامنه خود را در طول زمان گسترش دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تمرکز خاصی روی یک منطقه یا موضوع خاص داشته باشند.