معمولاً وقتی دوران رکود اقتصادی فرا می‌رسد، حجم زیادی از اظهارنظرها و مقالات از این ابراز نگرانی می‌کنند که یکی از اولین بخش‌هایی که بودجه‌اش کم یا حذف می‌شود بودجه مربوط به برنامه‌های «مسئولیت اجتماعی» است. این نگرانی ناشی از این پیش‌فرض است که برنامه‌ها و اقدامات مسئولیت اجتماعی از آن دسته کارهایی هستند که شرکت‌ها وقتی به درآمد یا سود بالا دست یابند «در کنار برنامه‌ها و اقدامات دیگر» انجام می‌دهند. در این میان باید پرسید آیا رکود اقتصادی و کاهش سود، دلیل موجهی برای کنار گذاشتن برنامه‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی است؟
بر خلاف این پیش‌فرض، مطالعات و شواهد نشان می‌دهند مسئولیت اجتماعی در دوران رکود اقتصادی می‌تواند ابزار بسیار قدرتمندی برای حفظ جایگاه شرکت و اعتبار برند آن باشد و سودآوری و کسب درآمد در شرایط سخت اقتصادی را به همراه دارد. به عبارت دیگر، در دوران رکود اقتصادی، شرکت‌ها نه تنها نباید برنامه‌های مسئولیت اجتماعی خود را رها کنند، بلکه باید این برنامه‌ها را جدی‌تر دنبال کنند.
در پژوهش دانشگاه بوستون در سال 2009، درباره مسئولیت‌پذیری کسب‌وکارها در دوران رکود اقتصادی، نزدیک به بیش از 50 درصد پاسخ‌دهندگان رعایت مسئولیت‌پذیری اجتماعی در این دوران را مهم دانسته‌اند. در واقع، در دوران رکود اقتصادی، فقر و مشکلات اجتماعی ناشی از بیکاری و درآمد کم‌تر، شدیدتر می‌شوند و سازمان‌های مردم‌نهاد و دولت‌ها به‌تنهایی از پس حل این مشکلات بر نمی‌آیند. مهم‌ترین برنامه‌های مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در این شرایط، ممکن است آموزش به کارکنان رده پایین بیکار برای یافتن شغل مناسب و کمک به حفظ تعادل بین کار و زندگی کارکنانی است که به واسطه کاهش درآمد مجبور هستند زمان بیش‌تری کار کنند.
علاوه بر این، در شرایط رکود اقتصادی، یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر فعالیت کسب‌وکارها، کاهش اعتماد به کسب‌وکارها در میان مردم است. برنامه‌های مبتنی بر مسئولیت اجتماعی می‌تواند به خوبی این شکاف را پر کند و اعتماد به شرکت‌ها یا صنایع را ترمیم کند. در تحقیقی که در سال 2010 توسط Globescan انجام شد، سه اقدام اصلی پیشنهادی برای جبران اعتماد از دست رفته‌ی کسب‌وکارها و جامعه به ترتیب عبارت بوده‌اند از:
- اندازه‌گیری و اطلاع‌رسانی درباره اثرات مثبت اجتماعی و زیست‌محیطی
- افزایش شفافیت اقدامات کسب‌وکارها
- واکنش مناسب و موثر به حوادث و مسائلی که کیفیت محصولات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شرکت‌ها در زمان‌های دشوار (مانند دوران رکود و کاهش سود اقتصادی) بیشتر برای وابستگی به ارزش‌ها وتعهد به مسئولیت‌های اجتماعی زیر ذره‌بین قرار دارند. در واقع، شیوه‌ی واکنش آن‌ها در این شرایط، اثر بیش‌تری بر وجهه‌ی آن‌ها خواهد داشت. در واقع، ممکن است در این شرایط هم‌زمان با سخت شدن شرایط اقتصادی، انتظار مشتریان یا کارکنان به عنوان ذی‌نفعان شرکت در رفتار مسئولانه و حمایتی بیشتر هم شود.
یکی از مهم‌ترین نتایج دوران رکود این است که شرکت‌هایی که واقعا در مسئولیت اجتماعی جدی نبوده‌اند از آن‌هایی که رفتار مسئولانه را به عنوان روش اجرای کسب‌وکار خود پذیرفته‌اند متمایز می‌شوند. در مورد شرکت‌های دسته دوم، ممکن است بودجه مسئولیت اجتماعی کم‌تر شود، ولی به کلی از برنامه‌های شرکت کنار گذاشته نمی‌شود و مدیران شرکت همچنان به دنبال حفظ چارچوب‌های کاری خود بر اساس مسئولیت‌های شرکت هستند.
نویسنده: محمد شهرابی فراهانی
منابع:
Herzig, C. and Moon, J., 2011. Corporate social responsibility, the financial sector and economic recession. In Financial Services Research Forum.
Bansal, P., Jiang, G.F. and Jung, J.C., 2015. Managing responsibly in tough economic times: strategic and tactical CSR during the 2008–2009 global recession. Long Range Planning, 48(2), pp.69-79.
Palmquist, M. (2018). The Subtleties of CSR in Hard Times. [online] strategy+business. Available at: https://www.strategy-business.com/blog/The-Subtleties-of-CSR-in-Hard-Times?gko=6e108 [Accessed 16 Mar. 2018].
بر اساس استاندارد افرا، موسسه نیکوکاری یا سازمان مردم‌نهاد خود را به‌صورت رایگان مورد سنجش قرار دهید و یک گزارش مدیریتی دریافت کنید.