در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌های جهان که زیرمجموعه‌هایی در حوزه کسب و کارهای اجتماعی را تعریف و راه‌اندازی کرده‌اند، در حال رشد بوده است. این زیرمجموعه‌ها در واقع به عنوان بخشی از یک پروژه برنامه‌ریزی شده برای ایجاد تغییرات مثبت در بدنه هر شرکت و با هدف حل مشکلات اجتماعی مانند بیکاری، سوءتغذیه یا قحطی راه‌اندازی میشوند. برخلاف یک بنیاد خیریه، هدف یک کسب و کار اجتماعی آن است که از نظر مالی متکی به خودش باشد و سودهای به‌دست آمده آن دوباره برای ماموریت‌های اجتماعی هزینه میشوند. اینکه شرکت‌ها و به خصوص شرکت‌های بزرگ به چنین حرکتی پیوسته‌اند و تخصص و توانایی خودشان را برای انجام چنین اقداماتی صرف می‌کنند، نکته‌ای بسیار جالب و امیدوارکننده است.
هفت شرکت پیشرو در کسب و کارهای اجتماعی
شرکت‌های مختلف سعی می‌کنند با راه‌اندازی کسب و کارهای اجتماعی، ابتکار عمل به خرج بدهند، اطلاعات بیش‌تری درباره بازارهای جدید به‌دست بیاورند و در نهایت مشتریان و سهام‌داران جدیدی پیدا کنند. این کار به خصوص در دنیای امروز اهمیت دارد که شرکت‌ها زیر فشار بسیار زیادی هستند تا ابتکار عمل و مسئولیت‌پذیری بیش‌تری در جهان مدرن داشته باشند که به سرعت در حال تغییر است. برای تحلیل تاثیرات اقداماتی که کسب و کارهای اجتماعی انجام می‌دهند، با فعالیت‌های هفت شرکت پیشرو در این زمینه آشنا می‌شویم:
Grameen Danone با تولید ماست‌های غنیشده با سوءتغذیه کودکان در مناطق روستایی بنگلادش مبارزه می‌کند. این ماست‌ها از طریق گروهی از کارمندان زن بانک گرامین شهر داکا پایتخت بنگلادش، میان خانواده‌های نیازمند توزیع میشوند.
Grameen Veolia با استفاده از تکنیک‌های تصفیه آب و شبکه‌ای از شیرهای آب در روستاها، آب آشامیدنی سالم مناطق محروم بنگلادش را تامین می‌کند.
Campo Vivo با ارایه کمک‌های فنی و تجاری، برای کشاورزان روستاهای کلمبیا فرصتهای شغلی ایجاد می‌کند.
Grameen Intel راهکارهای ساده فناوری را برای حل مشکلات اجتماعی خاصی مانند برداشت کم محصولات کشاورزی یا آلودگی هوا در مناطق مسکونی، ارایه می‌دهد.
Grameen Euglena با حمایت از تولید انبوه ماش و حبوبات باکیفیت در مناطق روستایی بنگلادش و صادرات آن‌ها به بازارهایی مانند ژاپن، فرصتهای شغلی ایجاد می‌کند.
FIFCO Nutrivida با تولید محصولات غذایی غنیشده به‌شکل محلی و توزیع آن‌ها با قیمت ارزان، با سوءتغذیه در مناطق محروم کاستاریکا مبارزه می‌کند.
Ambev Ama در برزیل آب‌های معدنی می‌فروشد و صد درصد سود آن را برای ارتقا سطح دسترسی مردم مناطق محروم این کشور به آب سالم، صرف می‌کند.
چطور یک کسب و کار اجتماعی سودآور می‌شود؟
معیارهای اولیه موفقیت در یک کسب و کار اجتماعی شامل تاثیر مداوم و سرمایه‌گذاری مجدد سود برگشتی روی فعالیت‌های مبتکرانه هستند. با این حال اما بررسی نظرات مدیران شرکت‌ها نشان می‌دهد که کسب و کارهای اجتماعی به شیوه‌های مختلفی از تجارت اصلی شرکت مادر خودشان هم بهره می‌برند.
یادگیری و نوآوری:
در بررسی گزارش‌های ارایه شده توسط مدیران مشخص شد که یکی از مهم‌ترین مزایای این کسب و کارها، فرصت یادگیری و نوآوری است. شرکت‌ها به تدریج به این نتیجه می‌رسند که محصولات، الگوهای عملکرد، استراتژی‌های بازاریابی و روش‌های توزیع جدید مربوط به مشتریان نیازمند و دور از دسترس، می‌توانند رویکردهای تجاری را توسعه دهند و همچنین این زنجیره ارزش‌آفرینی می‌تواند به منبعی برای ایجاد مزیت رقابتی در هسته اصلی تجارت تبدیل شود. به عنوان مثال، شرکت Veolia بعد از راه‌اندازی کسب و کار اجتماعی‌اش، مجموعه‌ای از شتابدهنده‌های POP UP را ایجاد کرد که از کارآفرینان حوزه اجتماعی در بخش‌های مربوط به آب و محیط زیست حمایت می‌کنند. POP UP این امکان را برای Veolia فراهم کرد تا استارت‌آپ‌هایی را که به حمایت نیاز دارند شناسایی کرده و به پرورش کسب و کارهای اجتماعی مربوط به اکوسیستم‌های بزرگ‌تر کمک کند تا راهکارهای نوآورانه‌شان را توسعه بدهند.
حفظ و استخدام نیرو:
کسب و کارهای اجتماعی می‌توانند با حس هدف‌مندی، راهنمایی آن‌ها به سمت فرصتهای شغلی بهتر و بهبود حفظ نیروها، برای کارمندانشان الهام‌بخش باشند. Danon در این زمینه پیشرو است. این شرکت سرمایه‌گذاری مشترکی برای حمایت از کسب و کارهای اجتماعی انجام داد و تقریبا 40 درصد از کارمندانش در این سرمایه‌گذاری مشارکت کردند. علاوه بر این، بیش از 300 کارمند Danon به فعالیت کسب و کار اجتماعی این شرکت مشغول شدند. مدیران همچنین اعلام کرده‌اند که متقاضیان کار هم اغلب این کسب و کار اجتماعی را به عنوان وجه تمایز این شرکت می‌شناسند و علاقه‌مند به کار در آن هستند. یکی از مدیران در این مورد می‌گوید: «این کسب و کار اجتماعی واقعا جایگاه منحصر به فردی برای فروش محصولات‌مان ایجاد کرده و احتمالا تاثیر آن خیلی بیشتر از ده سال پیش و زمانی بوده است که ما در بازار پیشرو بودیم.» با این اوصاف بسیاری از شرکت‌های دیگر در سراسر جهان حالا دیگر پیش‌بینی می‌کنند که کسب و کارهای اجتماعی می‌تواند باعث جذب کارمندان جدیدی بشود که به ماموریت اجتماعی یک شرکت یا سازمان علاقه‌مند هستند.
اعتبار و برندسازی: مدیران همچنین به مزایا و اعتبار یک برند شناخته شده اشاره می‌کنند؛ مخصوصا برداشت و درک اینکه آن شرکت یک رهبر متفکر و دغدغه‌مند است. به عنوان نمونه، شرکت ژاپنی Euglena که تولیدکننده ریزجلبک‌های اوگلنا است، طرح Genki را راه‌اندازی کرد تا با اهدای ده ین به ازای هر محصولی که به فروش می‌رساند، با سوءتغذیه در بنگلادش مبارزه کند. از زمان آغاز این طرح، این شرکت هر روز هزاران بیسکوییت غنیشده با اوگلنا را به دانش‌آموزان دبستانی مبتلا به سوءتغذیه در سراسر بنگلادش اهدا کرده است. این محصول حالا به صورت تجاری هم در دسترس قرار دارد. در تبلیغات محصولات مختلف این شرکت، به طرح Genki هم اشاره شده است تا تصویر نهایی شرکت را در ذهن مشتریانش تقویت کند.
بازارهای جدید:
در نهایت مدیران به مزایای به کسب مجوز برای فعالیت در بازارهای جدید اشاره می‌کنند. Nutrivida کسب و کار اجتماعی است که در زمینه تولید و توزیع محصولات غذایی غنی شده با ویتامین و مواد معدنی به صورت محلی فعالیت می‌کند و تقریبا 20 درصد از درآمدش از موسسات دولتی و سازمان‌های دیگر به عرضه‌ی خدمات بهداشتی و آموزشی اختصاص می‌یابد. این عملکرد قدرتمند باعث شده است که شرکت مادر آن یعنی FIFCO بتواند در این بازارهای جدید هم حضور پررنگی را تجربه کند.
منبع: BCG
بر اساس استاندارد افرا، موسسه نیکوکاری یا سازمان مردم‌نهاد خود را به‌صورت رایگان مورد سنجش قرار دهید و یک گزارش مدیریتی دریافت کنید.