درماه اوت سال 2020، با وقوع حوادثی در شهر بیروت، لبنان، این موضوع بار دیگر مطرح شد که نیکوکاران در موارد اضطراری چه کمک های بشردوستانه ای را می توانند انجام دهند.
به گزارش بنیاد سازمان های کمک رسانی «چریتیز اید فاندیشن» (Charities Aid Foundation)، روندهای کنونی بیانگر آن است که افراد بیشتری، به خصوص در کشورهای در حال توسعه، تحت تاثیر شرایط اضطراری قرار می گیرند، زیرا که این افراد بیشتر در معرض شهری شدن های بی برنامه، توسعه یافتگی ناکافی، فقر و تغییرات آب و هوایی قرار دارند.
تشخیص موارد اضطراری
برای برخی از افراد ارتباط قبلی با یک منطقه آنها را به کمک به آن سمت سوق می دهد، در حالی که برای بعضی دیگر از افراد ممکن است میزان توجه عمومی و استقبال رسانه ها باعث شود که نظر آنها به آن شرایط اضطراری جلب شود. اما می بایست به جوامع یا کشورهایی توجه کرد که غالبا به نسبت ابعاد شرایط اضطراریی که با آن روبه‌رو هستند، مورد غفلت واقع می شوند.
واقعیت این است که همه مشکلات اضطراری بشری به‌طور یکسان مورد توجه رسانه ها قرار نمی گیرند. بسیاری از بلایا، توجه جامعه جهانی را به خود جلب نمی کنند. این موضوع نادر نیست و غالبا به جغرافیا مربوط می شود، اما تفاوت زیادی در نحوه تخصیص کمک های بشردوستانه به وجود می آورد. برای مثال در اوت سال 2020 سه فاجعه در جهان اتفاق افتاد که میلیون ها دلار خسارت وارد کرد و زندگی و معیشت هزاران نفر را تحت تاثیر قرار داد، اما شما از کدامیک از این فجایع مطلع شدید و یا در واقع کدامیک از این فجایع در کانون توجه مجامع بین المللی و رسانه ها قرار گرفت؟
- شیوع فلج اطفال در سودان
- نشت نفت در موریس
- انفجار بندر بیروت
می بایست از اثرگذاری تمایلات رفتاری افراد در کمک های بشردوستانه آگاه بود و به درستی با آنها برخورد کرد.
موردی که برانگیخته شدن موج احساسات اکثریت افراد را به دنبال داشته باشد و باعث سرازیر شدن کمک های همه شود، «اثر باند واگن» (bandwagon effect) خوانده می شود. اثر باند واگن پرسش هایی در مورد متناسب بودن پاسخ به بحران ها را مطرح می‌سازد. مثلا آتش سوزی نوتردام در پاریس یک نمونه بارز اثر باند واگن بود، زیرا که بازرگانان توانمند فرانسوی هرکدام میلیون ها پوند اهدا کردند. علاوه بر آن، مردم و دیگر مشاغل نیز میلیون ها پوند کمک مالی کردند و ظرف مدت 10 روز پس از آتش سوزی، دست کم مبلغ 650 میلیون پوند جمع آوری شده بود. مبلغ جمع آوری شده بیش از هزینه واقعی تعمیرات بود. در این خصوص انتقاداتی نیز مطرح شد که این پول می تواند برای مسائل بهتری هزینه شود.
با در نظر گرفتن این موضوع، همیشه بهترین روش برای بررسی میزان تامین بودجه در رابطه با مقیاس بحران، منابعی مانند وب سایت «رلیف وب» است که به شناسایی و تصمیم گیری در این خصوص کمک شایانی می کند.
همچنین می بایست دلایل حمایت از یک درخواست کمک بررسی شود تا ناخواسته همراه باند واگن نشد. زیرا که لزوما اهدا برای آن هدفی که انجام می شود، بهترین نخواهد بود.
انواع حمایت
هر زمان که بحرانی اتفاق می افتد، باعث سرازیر شدن کمک ها و کالاهای اهدایی می شود. برای حمایت از سازمان هایی که به آنها کمک می شود، می بایست نکات زیر در نظر گرفته شوند:
برنامه های مبتنی بر وجه نقد: به طور سنتی، کمک های بشردوستانه ارائه شده در مناطقی که دچار بحران شده اند به صورت کالاهایی مانند غذا، سرپناه، آب، چادر و غیره انجام می شود. با این حال، ماهیت بحران های بشری در حال تغییر است و افراد بیشتری، برای مدت زمان طولانی تری تحت تاثیر قرار می گیرند و محتاج کمک می شوند. کمک های نقدی می توانند راحت تر انتقال داده شوند و در عین حال کارآمدتر و مسئولانه تر باشند. شواهد نشان داده است که دریافت کنندگان وجه نقد آن را معقولانه تر خرج می کنند. با این وجود، برنامه های مبتنی بر پول نقد در حال حاضر تنها 6 درصد از کمک های بشردوستانه را تشکیل می دهند.
سازمان های نیکوکاری به این موضوع نیز اشراف دارند که در بعضی از بحران ها، به خاطر بازارهای محلی ضعیف که توان عرضه کالاهای مورد نیاز را ندارند، انتقال وجه نقد می تواند منجر به تورم شود.
پناهگاه انتقالی: سرپناه یک مولفه اصلی است که نه تنها «خانه» یک خانواده را فراهم، بلکه برقراری امنیت، حفظ شان و محافظت در برابر بیماری و فقر را نیز میسر می کند. با این حال، پناهگاه های اضطراری در وهله نخست نجات دهنده زندگی و راهکاری برای بازسازی پایدار بوده اند. در این راستا، بهتر است از سازمان هایی حمایت شود که تمرکز آنها بر تهیه سرپناه با توجه به شرایط موجود، نوع و ابعاد فاجعه، ظرفیت های محلی و منابع استوار هستند تا بتوان سرپناه مناسب و کافی برای افراد بحران‌زده تهیه کرد.
خشونت جنسیتی: نابرابری های جنسیتی با هرج و مرج و در موارد اضطراری و بحران تشدید می شوند. خشونت جنسیتی بر سلامت روان و جسم اثرات بلندمدت دارد و به عنوان یک مسئله بین المللی بهداشت عمومی شناخته می شود. اما از آنجایی که قربانیان خشونت جنسیتی دستکم گرفته می شوند و داده های قابل گزارش کمتری در مورد آنها ارائه می شود، به همین خاطر نیز برای برنامه های مرتبط با خشونت جنسیتی منابع مالی درنظر گرفته نمی شود. توصیه ها بر این است، از سازمان هایی حمایت شود که برنامه های پیشگیری و پاسخ به خشونت های جنسیتی در آنها دارای اولویت هستند.
نظارت و ارزیابی: از آنجایی که خیرین و دولت ها خواستار افزایش پاسخگویی سازمان های کمک های بشردوستانه شده اند، نقش نظارت و ارزیابی در این سازمان ها برجسته تر شده است. نظارت و ارزیابی دو مولفه مهمی هستند که می توانند به بررسی پیشرفت و تسهیل تصمیم گیری های تاثیرگذار، کمک کنند و بهترین روش ها و اشتباهاتی که باید از آنها درس گرفت را شناسایی کنند.
می بایست هنگام کمک به سازمان های امدادرسانی، بخش نظارت و ارزیابی مورد توجه قرار گیرد، زیراکه سازمان ها را ملزم می سازد خود را با این موضوع سازگار کنند و بتوانند برای بحران های آینده آمادگی بیشتری داشته باشند.
حمایت از سازمان های جهانی یا محلی: در واقع هنگام بروز بحران موسسات امدادرسانی کوچک محلی و سازمان های کمک‌رسانی بزرگ بین المللی هر کدام نقش خود را دارند. موسسات محلی معمولا نخستین پاسخ دهندگان به بحران هستند. این موضوع را باید در نظر داشت که موسسات محلی در تمام مراحل کمک رسانی، بهتر است در کنار سازمان های بین المللی به ایفای نقش بپردازند، زیرا به‌طور قطع دسترسی بهتری به افراد آسیب‌دیده دارند و از شبکه های کمک رسانی بهتری برخوردارند؛ همچنین دارای درک بهتری از تاریخ، فرهنگ و واقعیت های ژئوپلیتیک منطقه هستند. اما هنگامی که موسسات محلی فاقد ظرفیت یا تخصص فنی هستند، حضور سازمان های بین المللی لازم است. هدف سازمان های بین المللی و کسانی که از آنها حمایت می کنند باید افزایش سرمایه گذاری روی افرادی باشد که در منطقه حضور دارند و می بایست مشارکت و هماهنگی بین اقدامات امدادی محلی و بین المللی تقویت شود. با درنظر گرفتن موارد فوق می توان به بهترین نحو به جوامع بحران‌زده در زمان نیاز کمک کرد.
منبع: Charities Aid Foundation
بر اساس استاندارد افرا، موسسه نیکوکاری یا سازمان مردم‌نهاد خود را به‌صورت رایگان مورد سنجش قرار دهید و یک گزارش مدیریتی دریافت کنید.