رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعه روستایی

روش‌های کیفی در علوم انسانی، تاریخی طولانی، مشخص و گاه مغشوش داشته است. برای اغلب روش‌ها و رهیافت‌هایی نظیر مطالعه موردی، تحقیق مشارکتی، مصاحبه، مشاهده مشارکتی، روش‌های بصری و عینی و تحلیل تفسیری، هر یک ادبیات و خط سیر متفاوت و گاه درهم تنیده و تعاملی با یکدیگر داشته‌اند. این روش‌ها و رهیافت‌ها‌ی کیفی و روش‌های متعددی که اخیرا در مقوله تحقیق کیفی قرار گرفته‌اند به نوعی در پی عینیت بخشیدن و کشف رمز و راز و واقعیت‌های اجتماعی بوده‌اند که در هاله‌ای از ابهام مانده و روش‌های کمی قادر به ابهام‌زدایی از آن نبوده‌اند. اقبال محققان به تحقیق کیفی گسترش یافته و تحقیق کیفی در اغلب حوزه‌های مطالعاتی در علوم انسانی و اجتماعی از انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی تا مطالعات توسعه و علوم روستایی و از علوم مدیریتی تا اقتصاد به صورت مطمئن‌ترین و قابل اتکاترین روش مطرح شده است. از این جهت، به‌ویژه در مطالعات توسعه و توسعه روستایی وقوف به این مسئله اهمیت زیادی دارد، چراکه خلط روش‌ها و آمیختگی‌ها مانع از به‌کارگیری و منطق دقیق و درست تحقیق کیفی و عینیت بخشیدن به حقایقی خواهد بود که در عالم واقع رخ می‌دهد.

رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعه روستایی

روش‌های کیفی در علوم انسانی، تاریخی طولانی، مشخص و گاه مغشوش داشته است. برای اغلب روش‌ها و رهیافت‌هایی نظیر مطالعه موردی، تحقیق مشارکتی، مصاحبه، مشاهده مشارکتی، روش‌های بصری و عینی و تحلیل تفسیری، هر یک ادبیات و خط سیر متفاوت و گاه درهم تنیده و تعاملی با یکدیگر داشته‌اند. این روش‌ها و رهیافت‌ها‌ی کیفی و روش‌های متعددی که اخیرا در مقوله تحقیق کیفی قرار گرفته‌اند به نوعی در پی عینیت بخشیدن و کشف رمز و راز و واقعیت‌های اجتماعی بوده‌اند که در هاله‌ای از ابهام مانده و روش‌های کمی قادر به ابهام‌زدایی از آن نبوده‌اند. اقبال محققان به تحقیق کیفی گسترش یافته و تحقیق کیفی در اغلب حوزه‌های مطالعاتی در علوم انسانی و اجتماعی از انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی تا مطالعات توسعه و علوم روستایی و از علوم مدیریتی تا اقتصاد به صورت مطمئن‌ترین و قابل اتکاترین روش مطرح شده است.

از این جهت، به‌ویژه در مطالعات توسعه و توسعه روستایی وقوف به این مسئله اهمیت زیادی دارد، چراکه خلط روش‌ها و آمیختگی‌ها مانع از به‌کارگیری و منطق دقیق و درست تحقیق کیفی و عینیت بخشیدن به حقایقی خواهد بود که در عالم واقع رخ می‌دهد.

رهیافت‌های مشارکتی علاوه بر اینکه دستورالعمل‌ها و ابزارهایی برای مطالعه موضوعات مختلف جامعه مورد نظر به دست ‌می‌دهند، ابعاد تئوریک موضوع را نیز در نظر می‌گیرند. ابعادی نظیر رهیافت‌های مشارکتی در مطالعات توسعه، به ویژه رهیافت‌های مشارکتی سنجش و کاهش فقر. از آنجا که توسعه روستایی علمی میان رشته‌ای است که در آن علاوه بر ابعاد اجتماعی، ابعاد اقتصادی، فرهنگی، مدیریت منابع و زیست محیطی را در نظر می‌گیرد، در کتاب «رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعه روستایی» تلاش شده است تا مباحث روش‌شناسی آن ناظر بر ابعاد مختلف حیات اجتماعی جامعه روستایی باشد، به‌گونه‌ای که با ایجاد پیوند میان اجزای مختلف مباحث روش‌شناسی آن بتوان کل حیات جامعه روستایی را مطالعه کرد.

این کتاب در 12فصل به مباحث متعددی می پردازد. سه فصل اول این کتاب درباره رهیافت‌ مشارکتی و اهیمت آن و ارزیابی سریع روستایی پرداخت‌هاست و فصول چهارم تا ششم در این کتاب ارزیابی مشارکتی روستایی و ارتباطات روستایی، ابزارها و تکنیک‌های آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. فصول هفتم تا نهم در برگیرنده موضوعاتی از جمله مدارس مزرعه‌‌ای، کاربرد مدل تحلیلی SWOT در مطالعات توسعه‌ای و بحث گروهی متمرکز است. سه فصل پایانی این کتاب اصول توسعه در حوزه‌های توسعه پایدار را در برگرفته است و مباحثی مانند ارزیابی طرح‌های توسعه و شاخص‌شناسی و روش‌های سنجش توسعه پایدار منابع را در خود جای داده است.

اگر به مباحث توسعه علاقه‌مندید یا روش‌های تحقیق کیفی در توسعه محلی و روستایی برای پایداری فعالیت‌ها را در مسیر فعالیت‌های داوطلبانه و مدنی خود دنبال می‌کنید، مطالعه این کتاب را از دست ندهید. شما می‌توانید با کد تخفیف afra1400 از فیدیبو این کتاب را با 40درصد خریداری کرده و مطالعه کنید.

این کتاب را دکترمصطفی ازکیا و همکاران‌شان عادل زارع و علی ایمانی تالیف کرده و «نشر نی» آن را روانه بازار نشر کرد.

بر اساس استاندارد افرا، موسسه‌ نیکوکاری یا سازمان مردم‌نهاد خود را به‌صورت رایگان مورد سنجش قرار دهید و یک گزارش مدیریتی دریافت کنید.