پایداری سازمان‌های غیرانتفاعی یا ادامه تاثیرگذاری اجتماعی آنها در طولانی مدت، همیشه برای رهبران این سازمان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. اما چون شیوع «کووید-19» تقریبا همه جنبه‌های جامعه را دچار آشفتگی کرده است و نابرابری‌های عمیق اجتماعی را که بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی برای رفع آنها تلاش می‌کنند، برجسته‌تر کرده است، وجود پایداری در این سازمان‌ها بیش از پیش به دغدغه تبدیل شده است. طی چند هفته گذشته با بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی در مورد چگونگی ارائه خدمات صحبت شده است. در یک نظرسنجی که به تازگی توسط موسسه مشاوره‌ای «لاپیانا» انجام شد، 93 درصد از پاسخ‌دهندگان اعلام کردند که مجبور شده‌اند ارائه خدمات خود را تعدیل یا محدود کنند.
بر اساس گزارش وب‌سایت Stanford Social Innovation Review، به طور طبیعی، سلامت مالی سازمان‌ها برای اطمینان از ادامه فعالیتشان در ماه‌ها و سال‌های آینده بسیار مهم است. با این حال، تحقیقات در مورد بیش از 50 سازمان غیرانتفاعی پس از رکود اقتصادی سال 2008 میلادی و سال‌های پس از آن بیانگر آن است که نیاز به چشم‌انداز وسیع‌تری وجود دارد. قبل از تقویت سلامت مالی، سازمان‌های غیرانتفاعی نخست باید اهداف اجتماعی خود را تبیین کنند. سازمان‌ها با مشخص کردن تاثیراتی که مورد انتظارشان است، به تصمیم‌گیری در مورد چگونگی تقویت مالی در مورد فعالیت آنها و ایجاد ظرفیتهای لازم برای تاثیرگذاری بیشتر کمک شایانی می‌کند. در ادامه به سه اولویتی که سازمان‌های غیرانتفاعی باید مد نظر قرار دهند، اشاره می‌شود.
1- تاثیرات اجتماعی
نخستین و مهمترین موضوع این است که با تغییر نیازها و ماهیتشان باید تاثیرات اجتماعی مورد بازبینی و بررسی قرار گیرند، یعنی سازمان‌ها برای چگونگی ایجاد تاثیر برنامه‌ریزی خود را مرور کنند. این موضوع علاوه بر اطلاع در مورد تصمیمات مالی و ظرفیت‌ها، کمک می‌کند تا فعالیت‌های آنها در راستای تاثیرگذاری مورد نظرشان پیش بروند.نکته مهم دیگر این است که یک سازمان غیرانتفاعی چطور ارزش کار خود و اهمیت آن را برای جمع‌آوری کمک‌ها، جذب شرکا و ایجاد انگیزه در کارکنان در شرایط فعلی، چارچوب‌بندی می‌کند.
2- دوام اقتصادی
سازمان‌های غیرانتفاعی برای اینکه بتوانند تاثیرگذار باشند، باید از نظر مالی قادر به ادامه فعالیت باشند. سازمان‌های پایدار دارای درآمد قابل پیش‌بینی و قابل اعتماد هستند، هزینه‌های آنها با درآمد مورد انتظارشان مطابقت دارد، وجه نقد کافی برای تامین نیازهای روزمره و اضطراری و فرآیندهای نظارت بر امور مالی و برنامه‌ریزی برای موارد اضطراری را در اختیار دارند. بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی در حال حاضر با افزایش تقاضا برای خدمات خود روبه‌رو هستند، در حالیکه با اختلالات اساسی در روند امور مالی خود مواجه شده‌اند. به تازگی در یک نظرسنجی که توسط «سازمان غیرانتفاعی صندوق مالی» انجام شده است، نشان می‌دهد بیشتر سازمان‌های غیرانتفاعی (60 درصد) در حال تجربه شرایط بی‌ثبات‌کننده هستند. شرایطی که ثبات مالی طولانی مدت آنها را مورد تهدید قرار می‌دهد و حتی تعداد بیشتری (64 درصد) از آنها نیز انتظار دارند که تهدیدهای پیوسته‌ای را در ماه‌های آینده تجربه کنند.
با وجود این عدم اطمینان و بی‌ثباتی‌ها، توصیه می‌شود رهبران سازمان‌های غیرانتفاعی موارد زیر را به کار بندند:
- برآورد وضعیت فعلی
در شرایط حال حاضر مدیریت نقدینگی از اهمیتی حیاتی برخوردار است. اینکه سازمان‌های غیرانتفاعی از هزینه‌های عملیاتی خود آگاه باشند و بدانند چه مقدار نقدینگی دارند بسیار مهم است. البته این سازمان‌ها باید به تنوع‌اهداکنندگان نیز توجه کنند. اگرچه که ممکن است اکنون زمان پیگیری جریان‌های مالی جدید نباشد، اما درک میزان وابستگی به جریان‌های مختلف درآمدی و تک‌تک خیرین مهم است تا در صورت از دست دادن یکی از منابع عمده مالی، بدانند چطور به آن واکنش نشان دهند.
- تهیه برنامه برای سناریوهای مختلف مالی
کسی در مورد آینده اقتصاد و تاثیرات آن بر سازمان‌های غیرانتفاعی اطلاعی ندارد. آنچه مسلم است باید برای سناریوهای مختلف برنامه‌های شفاف متفاوت تهیه شود تا در صورت وقوع هر کدام، واکنش مناسب آن اتخاذ شود.
- گفتگوی صادقانه با خیرین و ذینفعان
اطمینان حاصل شود که خیرین از نیازهای سازمان اطلاع دارند. در مورد برنامه‌ها و اهدافشان مستقیما از آنها پرسش شود تا سازمان بتواند از مشارکت خیرین در جریان درآمد سازمان خود مطمئن شود.
3- قابلیت اثرگذاری
تاثیرگذاری بر اجتماع مستلزم داشتن استعداد، ساز و کار و فرآیندهای مورد نیاز است. به خاطر اجرای قرنطینه و دستورات «در خانه ماندن» در سراسر جهان، سازمان‌های غیرانتفاعی مجبور شده‌اند به فعالیت‌های مجازی روی آورند تا کاهش همکاری داوطلبان را جبران کنند و با استفاده از ظرفیتهای موجود، با دیگر چالش‌های پیشرو مقابله کنند.
در حالی که سازمان‌های مختلف، نیازهای ظرفیتی متفاوتی دارند، چهار عامل اصلی پایداری که باید به آنها توجه شوند، عبارتند از:
- قابلیت رهبری
سازمان‌هایی که در زما‌ن‌های دشوار پویایی خود را حفظ می‌کنند، دارای رهبرانی قدرتمند هستند که می‌توانند در پاسخ به چالش‌ها به سرعت تصمیم‌گیری کنند. اولویت‌بندی یک تیم اجرایی با عملکرد خوب، برقراری ارتباطی شفاف و مداوم با کارکنان و شیوه‌های خوب مدیریتی، همه به ایجاد و حفظ نوعی اعتماد که یک فرهنگ سازنده به آن نیاز دارد، کمک می‌کند.
- قابلیت سازگاری
اهمیت سازگاری در حال حاضر مشهود است. تغییرات احتمالی نیازهای مشتری، رفتارها و محیط عملیاتی طی 6 تا 12 ماه آینده و اینکه یک سازمان چگونه قادر است با آنها برخورد می‌کند در نظر گرفته شود. سازمان‌ها اهداف کوتاه مدت مالی و تاثیرگذاری مد نظر خود برای آن اهداف تعیین کنند؛ در عین حال برنامه‌هایی برای کارهایی که در صورت عدم تحقق آن برنامه‌ها باید انجام دهند نیز درنظر گرفته باشند.
- قابلیت همکاری
بسیاری از سازمان‌ها در این دوران برای تقویت تاثیرگذاری بیشتر در اجتماع به روش‌های خلاقانه‌ای گرد هم می‌آیند. اما مشارکت‌های موثر نیازمند ظرفیتهای همکاری است. پراتیچی شاه، استراتژیست منابع انسانی، می‌گوید که نحوه همکاری بر سه رکن سازمانی متمرکز است: 1) فرهنگی، که اهمیت همکاری را صریحاً بیان می‌کند 2) تیمی، با مهارت‌های مشارکتی و 3) رهبری، که رفتارهای مشارکتی را الگو و مورد تشویق قرار می‌دهد.
- ظرفیت فناوری
در یک نظرسنجی که به تازگی توسط «سیلزفورس» انجام شده است نشان می‌دهد 85 درصد از سازمان‌های غیرانتفاعی اعلام کرده‌اند که فناوری برای موفقیت طولانی مدت آنها اهمیت به سزایی دارد، با این حال تنها 23 درصد از آنها یک استراتژی یا چشم انداز بلندمدت برای نحوه استفاده از فناوری را دارند. از آنجایی که سازمان‌های غیرانتفاعی در تلاشند تا به فعالیت‌های مجازی روی بیاورند، نیاز به سازوکارهای قدرتمند و کارکنانی که بتوانند از آنها استفاده کنند، بیش از پیش آشکار شده است. ظرفیت استفاده از فناوری در حال حاضر برای تداوم این کسب و کار بسیار حیاتی است و در طول دوران احیا نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود؛ هم برای تصمیم‌گیری بر پایه اطلاعات و هم به عنوان روشی برای ارائه خدمات با هزینه کمتر و در مقیاس بزرگتر.
آشنایی بیشتر با افرا و خدمات آن