مسئولیت‌پذیری اجتماعی (CSR) به یکی از شاخص‌های عملکرد کسب‌وکارها در عصر فعلی تبدیل شده است. اگر بخواهیم به طور ساده توضیح دهیم، CSR به معنی تعهد و التزام شرکت‌ها به روش‌ها یا راهکارهایی است که در کنار کسب سود، منافع جامعه را هم لحاظ کند. این تعهد شامل توجه به محیط زیست، محیط بازار فعالیت‌های شرکت، محیط کار در شرکت‌ها، و رفع نیازها و مشکلات جوامع محلی است. منافع مسئولیت اجتماعی و تعهد به جامعه، در بلندمدت در قالب رشد محیط پیرامونی کسب‌وکار به خود آن‌ها باز می‌گردد. اگر جامعه سالم و رو به رشد باشد، کسب‌وکار هم در محیط مساعدتری فعالیت می‌کند و به توسعه و رشد بلندمدت دست می‌یابد. اما گذشته از اثرات بلندمدت تعهد به CSR، مسئولیت اجتماعی فواید دیگری هم برای کسب‌وکارها دارد. ممکن است شرکت‌ها دلایل متفاوتی در رعایت مسئولیت اجتماعی برای خود ببینند، اما به طور کلی برای اینکه هیئت مدیره و مدیران کسب‌وکار مسئولیت اجتماعی را جزئی از کار سودآور خود قرار دهند می‌توان دلایل زیر را نام برد. اول اینکه شرکت‌ها می‌توانند با کسب اعتبار و شهرت اجتماعی از منافع CSR بهره‌مند شوند. امروزه بسیاری از شرکت‌ها به دنبال ارتقاء و تثبیت برندهای خود در بازار هستند تا به این طریق، مزیت رقابتی خود را افزایش دهند. در یکی از پژوهش‌ها درباره نگرش مصرف‌کنندگان آمریکایی در سال 2011، 94 درصد از افراد تمایل داشتند در بین برندهایی که قیمت و کیفیت یکسانی دارند برندی را انتخاب کنند که از یک آرمان اجتماعی حمایت کرده است. مسئولیت اجتماعی در ارتقاء جایگاه برند شرکت‌ها نقش بسیار موثری دارد. شرکت‌ها با یکپارچگی نام و نشان خود با آرمان‌های مثبت اجتماعی می‌توانند در اذهان مصرف‌کنندگان و مشتریان اثرات مثبتی از نام خود باقی بگذارند. همچنین، برندهای که دارای شهرت مسئولیت اجتماعی هستند، کمتر در معرض ریسک‌های ناشی از منتقدان و تبلیغات منفی قرار می‌گیرند. چنین شرکت‌هایی حتی اگر در معرض بحران قرار گیرند، بهتر می‌توانند اوضاع را مدیریت کنند و جایگاه خود را بازیابند. جذب مشتریان جدید برای کسب‌وکارها هزینه بیشتری نسبت به حفظ مشتریان قدیمی دارد. بر همین اساس، CSR می تواند به حفظ وفاداری مشتریان به کسب‌وکارها کمک کند. علاوه بر این، پذیرش CSR ممکن است به افزایش فروش محصولات یا ارائه خدمات منجر شود. در اثر کسب حمایت مشتریان و راه‌اندازی کمپین‌های بازاریابی مبتنی بر مسئولیت اجتماعی درآمد حاصل از خدمات یا محصولات شرکت بیشتر می‌شود. چنین نتیجه‌ای برای بخش خدمات اقتصادی که مستقیماً با مشتریان در ارتباط هستند، اهمیت بیشتری در تأثیرگذاری بر مشتریان دارند. اقدامات مبتنی بر مسئولیت اجتماعی نه تنها برای جامعه مفید است، بلکه ارتباط با مشتریان را مستحکم‌تر می‌کند. دوم اینکه، مسئولیت اجتماعی فرصت‌هایی را در برابر شرکت‌ها قرار می‌دهد تا محصولات و خدمات خود را بازبینی کنند. این شرکت‌ها می‌توانند با ارائه محصولات یا خدمات جدیدی که دوستدار محیط‌زیست یا به نفع جامعه باشد، با رقبای خود ایجاد تمایز کنند و به این طریق، بازار متفاوت و قیمت‌گذاری متفاوتی برای محصولات و خدمات خودداشته باشند. شرکت‌ها در این میان، یا به مشتریان جدیدی دست پیدا می‌کنند که بازاری بی رقیب برای آن‌ها خواهد بود و یا با حاشیه سود بیشتر محصولات و خدمات خود را به بازار عرضه خواهند کرد. یکی از بهترین نمونه‌ها در این‌باره، تلاش شرکت غذایی نستله برای کاهش اسیدهای چرب در محصولات خود بوده است. این شرکت در تلاش برای ارائه محصولات غذایی سالم‌تر شروع به تولید محصولات جدیدی کرد که با واکنش مثبت بازار و اقبال بیشتر مشتریان برای محصولات این شرکت مواجه شد. سوم اینکه، مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌تواند منجر به ارتقای فرهنگ کاری در داخل شرکت‌ها و افزایش تعهد و وفاداری کارکنان به شرکت می‌شود. پژوهش موسسه نیلسون دراینباره نشان می‌دهد که 62 درصد از مردم ترجیح می‌دهند برای شرکت‌هایی کار کنند که شهرت و اعتبار اجتماعی خوبی داشته باشند. این داده‌ها برای جذب استعدادهای برتر در شرکت‌هایی با فناوری سطح بالا بسیار مهم است، چرا که در این شرکت‌ها موسسات، نقش نیروی انسانی در رشد و سودآوری بسیار مهم است. علاوه بر این، مسئولیت‌پذیری مدیران یک شرکت باعث ایجاد حسی از تعهد و وفاداری در بین کارکنان می‌شود و آنان را در تلاش برای کسب جایگاه رقابتی شرکت مصمم‌تر می‌کند. احساس هویت ناشی از منافع اجتماعی یک شرکت مستقیما بر کارکنان و مدیران میانی یک شرکت تاثیرگذار است. بر همین اساس، تدوین و اجرای برنامه‌های CSR که در آن‌ها مشارکت کارکنان بالابردن جو اخلاقی و تعهد اجتماعی سازمان پیش‌بینی شده باشد موجب بهبود و ارتقاء سرمایه انسانی خواهد شد.
نویسنده: محمد شهرابی فراهانی
آشنایی بیشتر با افرا و خدمات آن