بیانیه مأموریت به‌طور معمول با تأکید بر اهدافی چون خدمت به جامعه و کمک به افراد نیازمند، انگیزه‌ای مشترک برای اعضا ایجاد می‌کند و از اهمیت بالایی برای کارکنان، داوطلبان و حتی ذینفعان برخوردار است.
بیانیه ماموریت نه‌تنها به‌عنوان قانون و جهت‌دهنده‌ی فعالیت‌ها عمل می‌کند، بلکه باعث تمایز سازمان از سایر نهادها نیز می‌شود. این سند استراتژیک می‌تواند انگیزه‌ی کارکنان را افزایش داده و به آنها کمک کند تا از اهداف و ارزش‌های مشترک پیروی کنند. به همین دلیل، تدوین دقیق و اصولی بیانیه مأموریت برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه، نه‌تنها موجب تمرکز و هم‌راستایی فعالیت‌ها می‌شود، بلکه نقشی اساسی در ایجاد یک هویت منحصربه‌فرد و پایدار برای سازمان ایفا می‌کند.
نوشتن یک بیانیه ماموریت عالی برای سازمان مردم‌نهاد ممکن است کاری دشوار به نظر برسد، اما به همان سختی که فکر می‌کنید نیست.
برای کمک به شروع، این راهنمای مفید را برای شما تهیه کرده‌ایم که شامل مجموعه‌ای از بیانیه‌های مأموریت هدفمند است که می‌توانید از آنها برای الهام گرفتن استفاده کنید.
چرا بیانیه‌های ماموریت برای سازمان‌های مردم‌نهاد اهمیت دارند؟
بیانیه ماموریت برای سازمان‌های مردم‌نهاد، هدف و دلیل وجود سازمان را توصیف می‌کند. این بیانیه همچنین می‌تواند ارزشی که سازمان ارائه می‌دهد، گروه‌هایی که به آنها خدمت می‌کند و روش‌ها و راهکارها در حل یک مشکل خاص را به تصویر بکشد.
برخلاف بیانیه چشم‌انداز که آینده‌ای ایده‌آل از آنچه می‌خواهید بسازید را توصیف می‌کند، بیانیه مأموریت به چگونگی رسیدن به آن هدف اشاره دارد!
بیانیه‌های ماموریت معمولاً کوتاه و مختصر هستند و اغلب برای الهام بخشیدن به اهداکنندگان، کارکنان و داوطلبان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از آنجا که بیانیه‌های ماموریت هدف اصلی فعالیت شما را مشخص می‌کنند، ابزاری مهم برای انتقال مسیر و اهداف بلندمدت سازمان مردم‌نهاد و نیکوکاری هستند.
بیانیه‌های ماموریت پایه‌ای برای برنامه‌ها، ارتباطات، ساختار و فرهنگ سازمان فراهم می‌کنند و همچنین انگیزه و تعهد سهام‌داران مختلف را در جهت کمک به دستیابی به این اهداف افزایش می‌دهند.
در درون سازمان، بیانیه‌های ماموریت:
- کارکنان، اعضای هیئت مدیره و داوطلبان را حول یک مأموریت جذاب و واحد ترغیب و انگیزه‌بخشی می‌کند.
- راهنمایی رهبران در فرآیندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی استراتژیک را فراهم می‌کند.
- به تنظیم اهداف و تعیین معیارهای موفقیت کمک می‌کند.
- ارزش‌ها، هنجارها و باورهای مشترک را پایه‌ریزی و تقویت می‌کند.
در بیرون از سازمان، بیانیه‌های ماموریت برای:
- الهام بخشیدن و ایجاد حمایت‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- اهداف و آرزوها را به حامیان احتمالی، همکاران، شرکا و ذینفعان انتقال می‌دهند.
در نهایت، بیانیه ماموریت به گرد هم آوردن گروهی متنوع از افراد کمک می‌کند تا تأثیرگذاری سازمان مردم‌نهاد و خیریه شما را بیشتر کند.
چه چیزی یک بیانیه ماموریت خوب برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه را می‌سازد؟
یک بیانیه ماموریت خوب باید هدف سازمان مردم‌نهاد و خیریه را به صورت مختصر اما واضح منتقل کند. برای ایجاد یک بیانیه ماموریت موثر برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- شفافیت داشته باشید: شفافیت برای تاثیرگذاری بیانیه ماموریت ضروری است. از استفاده از اصطلاحات فنی یا زبان تخصصی خودداری کنید تا افرادی که آشنایی چندانی با فعالیت‌های شما ندارند نیز بتوانند با مأموریت شما ارتباط برقرار کنند.
- مختصر باشید: هدف از بیانیه ماموریت این است که دلیل وجود سازمان را در یک جمله خلاصه کند. بیانیه‌های مأموریت را کوتاه و واضح نگه دارید؛ این کار بیانیه‌ها را به‌یادماندنی‌تر و تأثیرگذارتر می‌کند. به‌عنوان مثال، بیانیه ماموریت «مرکز تنوع زیستی» بسیار کوتاه است: «نجات حیات بر روی زمین». اما آنها سپس توضیح می‌دهند که این جمله به چه معناست.
- جامع باشید: با وجود اینکه توصیه می‌کنیم که بیانیه ماموریت خلاصه باشد، در نظر داشته باشید که بهترین بیانیه‌های مأموریت برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه بین کوتاهی و جامعیت تعادل برقرار می‌کنند. هدف این است که بیانیه مأموریت کوتاه باشد اما در عین حال تمام نکات کلیدی از آنچه انجام می‌دهید و نحوه انجام آن را پوشش دهد.
- الهام‌بخش باشید: بیانیه‌های ماموریت اغلب برای انگیزه‌بخشی به کارکنان و حامیان استفاده می‌شوند؛ بنابراین، سعی کنید بیانیه ماموریت الهام‌بخش باشد. احساسات را برانگیزد و تلاش کنید ماموریت‌تان تا حد ممکن تاثیرگذار باشد.
- آن را به ابزاری مفید تبدیل کنید: هدف از هر بیانیه مأموریت این است که به سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه در تمرکز و هدایت تلاش‌هایشان کمک کند؛ بنابراین، طولانی یا کوتاه بودن، شفافیت یا جامعیت آن اهمیتی ندارد اگر نتواند کاربردی باشد.
در نهایت، بیانیه ماموریت باید به‌راحتی در ذهن بماند.
چگونه یک بیانیه ماموریت برای سازمان‌های مردم‌نهاد و خیریه بنویسیم؟
اکنون که می‌دانید یک بیانیه ماموریت خوب چه ویژگی‌هایی دارد، می‌خواهیم به شما نشان دهیم که چگونه می‌توانید برای سازمان مردم‌نهاد خود یک بیانیه ماموریت بنویسید.
یک بیانیه ماموریت قوی سه نکته را توضیح می‌دهد:
- چرا سازمان شما وجود دارد؟
- چه کسانی را تحت پوشش قرار می‌دهد؟
- چگونه به آنها خدمت می‌کند؟
اگرچه مثال‌های بیانیه ماموریت ممکن است ساده به نظر برسند، اما برای نوشتن یک بیانیه ماموریت که بتواند تمام این اطلاعات را در یک یا دو جمله منتقل کند، کار زیادی نیاز است.
در اینجا راهنمای گام به گام برای نوشتن بیانیه ماموریت برای سازمان مردم‌نهاد، نیکوکاری و خیریه را توضیح می‌دهیم.
گام اول: با طوفان فکری (و داستان‌ها) شروع کنید
ابتدا با کارکنان، حامیان مالی، داوطلبان و ذینفعان جلسه‌ای برای طوفان فکری برگزار کنید. تلاش کنید تا جایی که ممکن است دیدگاه‌های متنوعی را در این جلسه درگیر کنید تا به نتیجه بهتری برسید.
اما به جای اینکه صرفاً از همه بخواهید نظراتشان را مطرح کنند، داستان‌هایشان را ثبت کنید. از هر گروه بخواهید درباره تجربیات خود از فعالیت در سازمان مردم‌نهاد شما و تأثیرات آن صحبت کنند.
سوالاتی که می‌توانید از گروه‌های مختلف بپرسید:
- از کارکنان بپرسید: وقتی سازمان ما موفق است، چگونه به نظر می‌رسد؟
- از حامیان مالی بپرسید: چه چیزی شما را به اهدای کمک ترغیب کرد؟
- از داوطلبان بپرسید: چه چیزی شما را برای صرف زمان با ما انگیزه داد؟
- از ذینفعان بپرسید: به چه روشی از خدمات ما بهره‌مند شده‌اید؟
به این ترتیب، به سرعت راه‌های مختلفی که سازمان مردم‌نهاد شما به گروه‌های مختلف کمک می‌کند را خواهید یافت و از اینجا می‌توانید یک دیدگاه شفاف توسعه دهید.
گام دوم: شناسایی موضوعات اصلی
اکنون که مجموعه‌ای از داستان‌ها از مخاطبان اصلی خود دارید، می‌توانید به دنبال شناسایی موضوعات مشترک باشید. برای سهولت در این فرایند، از هر گروهی که با آنها طوفان فکری داشتید، ۴-۵ داستان منحصربه‌فرد انتخاب کنید و در مرحله بعد استفاده کنید.
برای شناسایی موضوعات، داستان‌ها را بین اعضای تیم تقسیم کنید و از آنها بخواهید اطلاعات خاصی را در آنها جستجو کنند. این اطلاعات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اقدامات یا فعالیت‌هایی که سازمان شما انجام می‌دهد: مانند آموزش دادن، تاثیر گذاشتن، فراهم کردن
- افرادی که سازمان شما به آنها خدمت می‌کند: اطلاعات مربوط به مخاطبان هدف
- مشکلاتی که سازمان شما به آنها رسیدگی می‌کند: مانند گرسنگی، فقر، نابرابری
- خدماتی که سازمان شما ارائه می‌دهد: مانند ارائه غذا، مسکن، مشاوره رایگان
- حرکت‌هایی که سازمان شما به سمت آنها تلاش می‌کند
با استفاده از این اطلاعات که مشخص شده‌اند، می‌توانید زبان و محتوای بیانیه مأموریت خود را تعیین کنید.
اگر ترجیح می‌دهید که از قبل تعیین نکنید که تیم‌ها به دنبال چه چیزی باشند، می‌توانید داستان‌ها را با هم بخوانید و در مورد عبارات، مشکلات و اقدامات مشترک بحث کنید. البته این روش زمان بیشتری می‌طلبد.
گام سوم: شروع به نگارش کنید
اکنون براساس داستان‌ها و اطلاعاتی که تحلیل کرده‌اید، پیش‌نویس بیانیه ماموریت خود را تهیه کنید. می‌توانید ۲-۳ بیانیه مأموریت متفاوت بنویسید و آنها را با مخاطبان خود امتحان کنید تا ببینید کدام یک بیشتر تاثیرگذار است.
گام چهارم: آزمایش کنید!
حالا که پیش‌نویس بیانیه ماموریت خود را آماده کرده‌اید، زمان آن است که آن را آزمایش کنید. چندین راه برای ارزیابی اثربخشی و تاثیر بیانیه ماموریت وجود دارد (اگر هنوز بر روی یکی از بیانیه‌ها تصمیم نگرفته‌اید، چندین مورد را هم‌زمان آزمایش کنید).
- آن را بلند بخوانید تا ببینید چقدر به‌خوبی به گوش می‌رسد و چقدر به‌خاطر ماندنی و قدرتمند است.
- از افراد داخل و خارج از سازمان بپرسید که چه احساسی نسبت به آن دارند.
- یک گروه متمرکز ایجاد کنید و بیانیه ماموریت را با آنها آزمایش کنید.
- آزمایش A/B را بر روی وب‌سایت خود انجام دهید و واکنش‌ها به بیانیه‌های مختلف را مقایسه کنید.
در نهایت، بیانیه‌ای که بیشترین تاثیر را دارد انتخاب کنید و شما بیانیه ماموریت خود را دارید!
نکته: فرمول بیانیه مأموریت کامل و مطلقی وجود ندارد!
روش بالا یکی از راه‌های تدوین بیانیه ماموریت است. بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد، نیکوکاری و خیریه این فرمول را دنبال نمی‌کنند و تصمیم می‌گیرند تنها بر «چرایی» خود تمرکز کنند، بدون اینکه به جزئیات ذینفعان بپردازند. برای مثال، بیانیه ماموریت TEDx «ایده‌هایی که اهمیت دارند» تنها بر ایده‌ها تمرکز دارد و برای آنها بسیار موفقیت‌آمیز بوده است.
مطمئن شوید که بیانیه ماموریت می‌نویسید که برای سازمان شما موثر باشد.
مثال‌هایی از بیانیه ماموریت سازمان‌های نیکوکاری، خیریه و مردم‌نهاد
در این بخش به چند نمونه از بیانیه‌های ماموریت سازمان‌های مردم‌نهاد، خیریه و نیکوکاری می‌پردازیم:
بیانیه ماموریت بنیاد خیریه معلولین ایرانیان
«حمایت از افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی در جهت استقلال فردی ، اشتغالزایی و احقاق حقوق شهروندی»
بیانیه ماموریت موسسه خیریه توانمندسازی ام اس
«توانمندسازی بیماران مبتلا به ام اس با روش‌های علمی و نظام‌مند به نحوی که بتوانند بدون محدودیت و با به کارگیری حداکثر توانایی خود، برای رسیدن به زندگی آرمانی مورد نظرشان تلاش کنند. حمایت مادی و معنوی از تحقیقات علمی درباره بیماری ام اس در جهت یافتن راه‌های درمان این بیماری»
بیانیه ماموریت موسسه بنیاد دانش
«بنیاد دانش از طریق روش‌های نوین و مداخله موثر در امور آموزشی و تربیتی، زمینه رشد بورسیه‌ها را در مقاطع ابتدایی متوسطه اول، متوسطه دوم و دانشگاه فراهم می‌سازد. ایجاد زمینه‌های مناسب رشد در توسعه فردی، خانوادگی و اجتماعی با هدف دستیابی به مدارج عالی علمی یا حرفه‌ای، ماموریت اصلی بنیاد است که منجر به خوداتکایی بورسیه‌ها در زندگی اجتماعی می‌شود.»
بیانیه ماموریت انجمن حامی
« انجمن حمایت از توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی حامی، سازمانی مردم نهاد، غیرانتفاعی و غیرسیاسی است. انجمن حامی، با جذب حامیان، بهره گیری از نیروهای داوطلب در قالب کارگروه های تخصصی و مشارکت جامعه محلی به ساخت و تجهیز مراکز آموزشی و فرهنگی و پشتیبانی از آنها می پردازد. انجمن حامی از توانمندسازی آموزشی و فرهنگی کودکان و نوجوانان در مناطق کم برخوردار کشور حمایت می کند.»
بر اساس استاندارد افرا، موسسه نیکوکاری یا سازمان مردم‌نهاد خود را به‌صورت رایگان مورد سنجش قرار دهید و یک گزارش مدیریتی دریافت کنید.