مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) چیست؟

در این مقاله به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌پردازیم. برای شروع به مفهوم مسئولیت اجتماعی می‌پردازیم.

مسئولیت اجتماعی (Social Responsibility) چیست؟

مسئولیت اجتماعی چارچوبی اخلاقی است که در آن فرد به نفع جامعه با سایر افراد و سازمان ها همکاری می کند.

یک سازمان می تواند مسئولیت اجتماعی را به روش های مختلفی نشان دهد، به عنوان مثال، با اهدا، تشویق داوطلبی، استفاده از روش های اخلاقی استخدام، و ایجاد تغییراتی که به نفع محیط زیست است.

مسئولیت اجتماعی یک مسئولیت فردی است که شامل تعادل بین اقتصاد و اکوسیستمی است که فرد در آن زندگی می کند و مبادلات احتمالی بین توسعه اقتصادی و رفاه جامعه و محیط زیست را برقرار می کند.. مسئولیت اجتماعی نه تنها به سازمان های تجاری بلکه به هرکسی که اقداماتشان بر محیط زیست و جامعه تأثیر می گذارد نیز مربوط می شود.

مسئولیت اجتماعی سازمانی یا شرکتی (CSR) چیست؟

مسئولیت اجتماعی شرکتی یا مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها یا مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها (به انگلیسی: Corporate Social Responsibility) به نقش شرکت‌ها در حوزه اجتماع می‌پردازد. مسئولیت اجتماعی شرکتی مجموعه تعهداتی است که بنگاه اقتصادی بایستی در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد. مسئولیت اجتماعی شرکتی در پیوند با مسئولیت شرکت در برابر محیطی است که شرکت در آن فعالیت می‌کند و این مسئولیت از موضوعات اقتصادی و مالی فراتر می‌رود. 

 CSR در تعریفی ساده، یعنی اینکه شرکت‌ها در مقابل جامعه ای که در آن فعالیت می‌کنند مسئول هستند؛ چرا که از منابع انسانی، طبیعی و اقتصادی آن استفاده می‌کنند. در نگاه جدید به فعالیت‌های کسب و کار، سازمان‌ها فقط در مقابل سهامداران شان مسئول نیستند و انتظار می‌رود سازمان‌ها در ارتباط با ذینفعان دیگر مسئول باشند و خواسته‌های مشروع آن‌ها را مورد لحاظ قرار دهند.

اهمیت مسئولیت اجتماعی شرکتی یا CSR چیست؟

مسئولیت اجتماعی شرکتی برای کسب و کارها بسیار مهم است، زیرا شامل طیف وسیعی از اقدامات با هدف ادغام ملاحظات اجتماعی، زیست محیطی و اخلاقی در عملیات و تعامل آنها با سهامداران است. مشارکت در ابتکارات مسئولیت اجتماعی شرکتی نه تنها شهرت شرکت و تصویر برند را افزایش می‌دهد، بلکه یک مزیت رقابتی در بازار ایجاد می‌کند. با نشان دادن تعهد به مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی، شرکت‌ها می‌توانند مشتریان، سرمایه‌گذاران و استعدادهای بیشتری را جذب کنند و در عین حال خطرات مختلف را کاهش دهند. علاوه بر این، مسئولیت اجتماعی شرکتی به رضایت، مشارکت و حفظ کارکنان کمک می کند، زیرا کارکنان احساس غرور می کنند که برای یک سازمان مسئول به موضوعات اجتماعی کار می کنند. علاوه بر این، مسئولیت اجتماعی شرکتی با تشویق شرکت‌ها به توسعه شیوه‌های پایدار و راه‌حل‌های نوآورانه برای چالش‌های اجتماعی، نوآوری و کارایی را افزایش می‌دهد. در نهایت، مسئولیت اجتماعی شرکتی با تشویق کسب‌وکارها به در نظر گرفتن تأثیرات تصمیمات خود بر جامعه و محیط زیست، پایداری بلندمدت را ارتقا می‌دهد و ارزش مشترکی برای شرکت و جامعه به‌عنوان یک کل ایجاد می‌کند.

انواع مسئولیت اجتماعی شرکتی

مسئولیت اجتماعی شرکتی شامل انواع مختلفی از ابتکارات و فعالیت‌ها با هدف ادغام ملاحظات اجتماعی، زیست محیطی و اخلاقی در عملیات یک شرکت است. برخی از انواع متداول آن عبارتند از:

1. پایداری زیست محیطی: ایجاد ابتکارات بر کاهش ردپای زیست محیطی عملیات تجاری شرکت، مانند بهره وری انرژی، کاهش ضایعات، طرح های بازیافت و استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر.
2. نیکوکاری و مشارکت اجتماعی: فعالیت هایی با هدف کمک به جامعه و حمایت از اهداف خیریه، مانند اهدای کمک‌های مالی، کالا یا خدمات به سازمان های غیرانتفاعی، حمایت مالی از رویدادهای اجتماعی، و داوطلب شدن در جوامع محلی.
3. روش های تجاری اخلاقی: تلاش برای رعایت استانداردهای اخلاقی بالا در معاملات تجاری، از جمله شیوه های کار منصفانه، مدیریت مسئول زنجیره تامین، اقدامات ضد فساد، و شفافیت در گزارش.
4. رفاه و تنوع کارکنان: برنامه ها و سیاست هایی که برای ارتقای رفاه کارکنان طراحی شده اند، مانند ابتکارات سلامت و تندرستی، برنامه های تعادل بین کار و زندگی، ایجاد فرصت های توسعه‌ای عادلانه برای همه.
5. تعامل با ذینفعان: شیوه هایی که شامل تعامل با ذینفعان از جمله کارکنان، مشتریان، تامین کنندگان، جوامع محلی و سرمایه گذاران برای درک نیازها و نگرانی های آنها و گنجاندن بازخورد آنها در فرآیندهای تصمیم گیری است.
6. حاکمیت سازمانی: اقداماتی برای تضمین حاکمیت سازمانی مؤثر، از جمله فرآیندهای تصمیم گیری شفاف و پاسخگو، نظارت قوی هیئت مدیره، و رعایت الزامات قانونی و مقرراتی.
7. سرمایه گذاری با تأثیر اجتماعی: سرمایه گذاری در پروژه ها یا شرکت هایی که اثرات مثبت اجتماعی یا زیست محیطی را در کنار بازده مالی ایجاد می کنند.
8. آموزش و توسعه مهارت: ابتکاراتی با هدف ارتقای آموزش و توسعه مهارت مانند تأمین بودجه بورسیه ها، حمایت از مؤسسات آموزشی و ارائه برنامه های آموزشی برای جوامع محروم.
9. بهداشت و ایمنی: برنامه هایی با تمرکز بر ارتقای سلامت و ایمنی کارکنان در محل کار، از جمله آموزش ایمنی و بهداشت شغلی، ارزیابی های ارگونومیک، و برنامه های سلامتی.
10. حقوق بشر و عدالت اجتماعی: تلاش برای ترویج و حمایت از حقوق بشر، مبارزه با تبعیض و نابرابری، و رسیدگی به مسائل عدالت اجتماعی، مانند حمایت از سازمان های حقوق بشر، دفاع از حقوق و فرصت های برابر، و رسیدگی به نابرابری های اجتماعی در داخل جوامع

نحوه اجرای مسئولیت اجتماعی سازمانی چگونه است؟

اجرای یک برنامه مسئولیت اجتماعی شرکتی شامل مراحل و ملاحظات متعددی برای اطمینان از اثربخشی و همسویی آن با ارزشها، اهداف و نیازهای ذینفعان شرکت است. در اینجا یک راهنمای کلی در مورد نحوه اجرای یک برنامه CSR آورده شده است:

1. اهداف و اولویت ها را تعریف کنید: موضوعات کلیدی اجتماعی، زیست محیطی و اخلاقی را که به شرکت و ذینفعان مرتبط هستند، شناسایی کنید. اهداف و مقاصد خاص برنامه CSR خود را با در نظر گرفتن زمینه هایی که شرکت شما می تواند بیشترین تأثیر را داشته باشد و جایی که بیشترین نیاز وجود دارد، تعیین کنید.
2. درگیر کردن ذینفعان: با ذینفعان، از جمله کارمندان، مشتریان، تامین کنندگان، جوامع محلی و سرمایه گذاران مشورت کنید تا دیدگاه ها، نیازها و انتظارات آنها در رابطه با طرح های CSR را درک کنید. آنها را در فرآیند تصمیم گیری مشارکت دهید تا مطمئن شوید که برنامه CSR شما منعکس کننده علایق و نگرانی های آنهاست.
3. توسعه یک استراتژی: یک استراتژی جامع CSR را ایجاد کنید که ابتکارات، فعالیت ها و اهداف خاصی را که باید به عنوان بخشی از برنامه اجرا شوند، مشخص می کند. منابع، بودجه و جدول زمانی مورد نیاز برای اجرای موثر استراتژی را در نظر بگیرید.
4. CSR را در عملیات ادغام کنید: اصول و شیوه های CSR را در عملیات اصلی کسب و کار خود قرار دهید. این ممکن است شامل ترکیب شیوه های پایدار در مدیریت زنجیره تامین، طراحی محصول، فرآیندهای تولید و سیاست های کارکنان باشد.
5. اجرای ابتکارات: ابتکارات و فعالیت های CSR را که در استراتژی خود ذکر شده است، اجرا کنید. این ممکن است شامل مجموعه ای از فعالیت ها، مانند پروژه های حفاظت از محیط زیست، کمک های بشردوستانه، و مشارکت با سازمان های غیرانتفاعی باشد.
6. اندازه گیری و نظارت بر تأثیر: شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) و معیارهایی را برای پیگیری پیشرفت و تأثیر ابتکارات CSR خود ایجاد کنید. برای ارزیابی اثربخشی برنامه و شناسایی زمینه های بهبود، به طور منظم نتایج را پایش و ارزیابی کنید.
7. ارتباط و ارائه گزارش: به طور شفاف با ذینفعان داخلی و خارجی در مورد تلاش ها، دستاوردها و چالش های مسئولیت اجتماعی خود در ارتباط باشید. به‌روزرسانی‌ها و داستان‌های موفقیت را از طریق کانال‌های مختلف، مانند وب‌سایت‌ ها ، رسانه‌های اجتماعی، گزارش‌های سالانه و رویدادهای تعامل با سهامداران به اشتراک بگذارید.
8. بهبود مستمر: برنامه CSR خود را به طور مستمر بر اساس بازخورد سهامداران و درس آموزی‌ها  بررسی و اصلاح کنید. استراتژی و ابتکارات خود را برای رسیدگی به مسائل و فرصت های نوظهور تطبیق دهید.
9. ایجاد مشارکت: با سایرسازمان های غیرانتفاعی، سازمان های دولتی و سایر ذینفعان همکاری کنید تا تأثیر طرح های CSR خود را تقویت کنید. برای بهره‌برداری از منابع، تخصص و شبکه‌ها برای اثربخشی و مقیاس‌پذیری بیشتر، مشارکت‌ها و اتحادهای استراتژیک تشکیل دهید.
10. ارتقاء مشارکت کارکنان: با ارائه فرصت های داوطلبانه، کارکنان را در فعالیت های CSR درگیر کنید. فرهنگ مسئولیت اجتماعی را در سازمان پرورش دهید.

نمونه‌هایی از مسئولیت اجتماعی سازمانی

1. Patagonia :Patagonia به دلیل تعهد خود به پایداری محیط زیست مشهور است. این شرکت 1% از فروش خود را از طریق طرح “1% برای سیاره” به سازمان های محیط زیست اهدا می کند. علاوه بر این، Patagonia شیوه های کار منصفانه را ترویج می کند، از مواد سازگار با محیط زیست در محصولات خود استفاده می کند، و از حفاظت از محیط زیست از طریق کمپین ها و فعالیت ها حمایت می کند.
2. Salesforce :Salesforce یک رهبر در CSR است که بر داوطلبی کارکنان، بشردوستی و پایداری تمرکز دارد. این شرکت کارمندان را تشویق می کند تا در جوامع خود به صورت داوطلبانه فعالیت کنند و مرخصی با حقوقی را برای کار داوطلبانه فراهم می کند. Salesforce همچنین سالانه میلیون‌ها دلار به سازمان‌های غیرانتفاعی کمک می‌کند و متعهد به استفاده ۱۰۰٪ از انرژی‌های تجدیدپذیر است.
3. َUnilever: یونیلیور به پایداری و مسئولیت اجتماعی در سراسر عملیات جهانی خود متعهد است. هدف برنامه زندگی پایدار این شرکت بهبود سلامت و رفاه میلیاردها نفر، کاهش اثرات زیست محیطی و افزایش معیشت است. یونیلیور سرمایه گذاری های قابل توجهی در تامین منابع پایدار، حفظ آب و کاهش ضایعات انجام داده است.
4. Microsoft: مایکروسافت به دلیل تلاش های CSR خود، از جمله ابتکارات متمرکز بر دسترسی، تنوع، و پایداری محیطی شناخته شده است. برنامه هوش مصنوعی این شرکت برای دسترسی از هوش مصنوعی برای توانمندسازی افراد دارای معلولیت استفاده می کند. 
5. TOMS :TOMS به دلیل مدل نوآورانه “یک برای یک” خود شناخته شده است، جایی که این شرکت به ازای هر جفت خریداری شده یک جفت کفش به یک کودک نیازمند اهدا می کند. تعهد این شرکت به تأثیر اجتماعی در بین مصرف کنندگان طنین انداز شده و به موفقیت آن کمک کرده است.
6. IKEA :IKEA طرح های CSR متعددی را با تمرکز بر پایداری، مقرون به صرفه بودن و مشارکت جامعه اجرا کرده است. این شرکت در انرژی های تجدیدپذیر، منابع پایدار مواد و محصولات با انرژی کارآمد سرمایه گذاری کرده است. IKEA همچنین برنامه هایی را برای حمایت از پناهندگان، ارائه امداد در بلایای طبیعی و ارتقای حقوق کودکان اجرا می کند.
7. Google: گوگل به پایداری زیست محیطی و انرژی های تجدیدپذیر متعهد است. Google همچنین در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند که انرژی پاک و حفاظت از تنوع زیستی را ترویج می‌کنند.

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه شرکت‌ها می‌توانند از منابع، تخصص و نفوذ خود برای مقابله با چالش‌های اجتماعی، زیست‌محیطی و اخلاقی استفاده کنند و در عین حال ارزش‌های مشترکی را برای جامعه و سهامداران خود ایجاد کنند. CSR برای جامعه ما مهم است زیرا کسب و کارها را تشویق می کند تا مسئولیت تأثیر خود را بر جوامع و محیط زیست بپذیرند. با مشارکت در ابتکارات CSR، شرکت ها می توانند به مسائل اجتماعی و زیست محیطی مانند فقر، نابرابری و تغییرات آب و هوایی رسیدگی کنند و به تغییرات مثبت در جامعه کمک کنند. CSR شفافیت، مسئولیت‌پذیری و شیوه‌های تجاری اخلاقی را ترویج می‌کند و اعتماد بین کسب‌وکارها و ذینفعان را تقویت می‌کند. در نهایت، CSR به ایجاد جوامع پایدار، فراگیر و انعطاف‌پذیرتر کمک می‌کند و ارزش‌های مشترکی را برای کل جامعه ایجاد می‌کند.